Dolegliwości bólowe mogą mieć pochodzenie z różnych struktur. Od tego zależy, jakie symptomy będziemy odczuwać. Dlatego rozróżniamy:

• ból kostny – jest zazwyczaj głęboki, penetrujący lub tępy. Dotyczy najczęściej kontuzji. Jednak występować może również podczas infekcji tkanki kostnej (np. zapalenie szpiku kostnego), zaburzeń hormonalnych lub nowotworów.
• ból mięśniowy – słabszy, niż ból kostny, ale może być równie nieprzyjemny. Szczególnie, jeśli bierzemy pod uwagę skurcz mięśni. Zarówno wtedy, jak i przy urazie, zaburzeniu przepływu krwii do mięśnia, infekcji, czy nowotworze możemy spodziewać się dolegliwości ze strony układu mięśniowego.
• ból więzadła / ścięgna – również określany, jako słabszy od bólu kostnego. Jednak objawy nasilają się, kiedy zaczynamy rozciągać te struktury – w różnych pozycjach, czy ruchach. Ulgę przynosi w takim wypadku głównie odpoczynek.
• ból kaletki maziowej – czyli woreczka wypełnionego płynem i zabezpieczającego staw. Jeżeli doprowadzimy do urazy w tej okolicy to wszelki ruch, który angażuje również tę strukturę skutkuje bólem. Natomiast w obrębie stawu może powstać obrzęk.
• ból stawowy – spowodowany może być, ale nie musi powiązany ze stanem zapalnym w obrębie stawu. Artrozy, czyli zmiany zwyrodnieniowe stawów są skutkiem wielu procesów, które doprowadziły do zniszczenia głównie chrząstki stawowej. W gorszych przypadkach patologią może być objęta również tkanka kostna. Ból zależy od patologii, która objęła staw. Może to być ostry ból w przypadku infekcji, czy kontuzji, czy też przewlekły przy reumatoidalnym zapaleniu stawów z nasileniem objawów podczas ruchu.

Ból mięśni i stawów może być również skutkiem pochodzenia ogólnoustrojowego. Chodzi w tym przypadku głównie o choroby reumatoidalne, które w znaczący sposób wpływają objawy u pacjentów.

To stan, w którym nasze ciało zaczyna szkodzić samemu sobie. Są to choroby autoimmunologiczne, które również w dużej mierze dotykają układ ruchu. Wśród nich jest wyróżnionych wiele pojedynczych chorób, które charakteryzują się różnymi zmianami, ale i również symptomami.

Korelacja chorób reumatoidalny z bólami mięśni i stawów rozpoczyna się, kiedy organizm poprzez upośledzoną odpowiedź układu odpornościowego zaczyna niszczyć tkanki, które wchodzą w skład stawów. To z kolei prowadzi do szybkiego ich zużywania oraz dolegliwości bólowych, zesztywnienia, czasem charakterystycznych zgrubień w obrębie stawów.

Warto zaznaczyć, że często sposobem na odróżnienie źródła problemu – czy to reumatoidalny, czy mechaniczny – jest charakterystyka bólu. W chorobach reumatycznych bardzo często jest to ból obustronny (np. zarówno lewy staw barkowy, jak i prawy boli). Natomiast w przypadku kontuzji i urazów rzadko się tak zdarza. Wiele można jeszcze wyciągnąć z rozmowy z pacjentem, np. w jakich okolicznościach zauważono ból, kiedy powstał.

Zarówno atleci, piłkarze, siatkarze, czy tenisiści mogą spodziewać się w przypadku nieodpowiedniego doboru sprzętu, nieprawidłowej techniki, czy też przeciążenia tkanek dolegliwości bólowych. Kryją się pod wieloma nazwami, m.in. kolano skoczka, łokieć tenisisty, bark pływaka, zapalenie rozcięgna podeszwowego. Wiele z tych nazw to nazwy potoczne. Jednak często naprowadzają na to, czego można się w takich wypadkach spodziewać i kiedy.

Dobrze wspomnieć, że kontuzje i urazy nie raz swój początek mają o wiele wcześniej, niż samo zaczęcie bolesności. Powtarzalne, nieprawidłowe ruchy nakładają obciążenie na tkanki, które kiedyś w końcu muszą ulec zniszczeniu.

Część pacjentów może odczuwać ból mięśniowy lub w obrębie stawów pochodzenia nerwowego. Wiąże się to z sytuacją, w której nerw, który często biegnie w obrębie stawu lub pomiędzy mięśniami może zostać uciśnięty lub też uszkodzony. 

Najczęstsze tego typu schorzenia to – zespół cieśni nadgarstka, zespół cieśni stępu. Tak oto objawami może być osłabienie unerwionej okolicy, upośledzenie czucia oraz dolegliwości bólowe.

Wywiad, jak możecie się domyślić jest jedną z ważniejszych elementów podczas wizyty zarówno u lekarza, jak i fizjoterapeuty. Jeżeli problemem, z którym przyjdziecie do tych specjalistów będą bóle mięśniowo – szkieletowe to możecie spodziewać się pytań, które pomogą w postawieniu prawidłowego rozpoznania lub wskazania, co należałoby teraz zrobić.

Takie pytania to:

• Jak wiele stawów i które zaangażowane są bólowo?
• Czy dolegliwości dotyczą również miednicy i kręgosłupa?
• Ból jest ostry, czy przewlekły?
• Co wpływa na pogorszenie się lub polepszenie objawów?
• Czy zauważalne są jakieś inne symptomy, jak gorączka, wysypka, zaburzenia organów?

Odpowiedź na powyższe pytania znacznie przybliża specjalistę do określenia, z czym ma do czynienia. Oprócz wywiadu sprawdzane są ruchomość, siła, występowanie bólu w danych ruchach.

W coraz lepszym zakresie można badać ludzkie ciało, dzięki dostępnym technologiom. W ten sposób jesteśmy w stanie sprawdzić obrazowo, jakie zmiany rozpoczęły się lub trwają w bolesnym stawie, czy też mięśniu. Zarówno wizualizacja problemu, jak i zbadanie składu poprzez badania laboratoryjne pomagają zrozumieć, co jest przyczyną objawów.

W przypadku bólów mięśniowo – szkieletowych korzystamy z:

• zdjęcia RTG
• rezonansu magnetycznego
• USG
• tomografii komputerowej
• testów składu krwii
• badanie składu płynu stawowego

Badanie płynu stawowego najczęściej odbywa się, kiedy staw jest istotnie obrzęknięty lub są przesłanki wskazujące na niepokojące zmiany w jego składzie. Natomiast badanie krwii najczęściej wspomaga diagnostykę, kiedy podejrzewa się choroby reumatoidalne.

Najlepszym rozwiązaniem problemu bólu mięśni i stawów jest przede wszystkim dokładne określenie, przez co jest powodowany. Następnie lekarz lub fizjoterapeuta jest w stanie wprowadzić odpowiedni plan leczenia.

Jeżeli ból powodowany jest przez uszkodzenie struktury układu mięśniowo – szkieletowego to o ile nie jest to znaczne uszkodzenie (złamanie, zerwanie) można rozpocząć leczenie zachowawcze. Fizjoterapia będzie się skupiała przede wszystkim na zniesieniu istniejących napięć mięśniowych lub więzadeł, czy też w drugą stronę na wzmocnieniu osłabionych partii. Ważnym elementem będzie wyłapanie podczas wywiadu czynnika, który może zwiększać ryzyko na powtórzenie się sytuacji. Dlatego warto stosować się do zaleceń specjalistów.

W przypadku znacznych uszkodzeń, jak złamanie kości, zerwanie mięśnia / więzadła najlepszą opcją może okazać się wykonanie operacji. W ten sposób chirurg będzie mógł odtworzyć prawidłowy przebieg tkanki. Następnie pacjent powinien przebyć rehabilitację, żeby odpowiednio wrócić do sprawności.

Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Choroby reumatyczne dla przykładu nie będą poddawały się przy użyciu tylko i wyłącznie fizjoterapii. Do kompleksowego leczenia należy w takim wypadku dołączyć również odpowiednie zmiany w swoim stylu życia. Nie raz i nie dwa będzie się trzeba podeprzeć również odpowiednimi lekarstwami.

Wedle starej zasady “lepiej zapobiegać, niż leczyć” warto zadbać o nasze ciało, zanim samo da o sobie znać. Dlatego, aby uniknąć bolesności mięśni i stawów należy:

• Ograniczyć wykonywanie powtarzalnych ruchów.
• Postaraj się zadbać o prawidłową postawę.
• Jeżeli podnosisz coś ciężkiego – kucnij i użyj głównie nóg.
• Rozciągaj się regularnie.
• Unikaj nałogów m.in. palenia tytoniu, picia alkoholu.
• Zadbaj o zdrową dietę, ogranicz produkty, które mogą wzmagać stan zapalny
  (np. białe pieczywo, czerwone mięso, frytki, napojów gazowanych)
• Daj odpocząć ciału, jeżeli doszło do kontuzji.
• Skorzystaj raz na jakiś czas z fizjoterapeuty, w celu kontroli.

Podsumowując zachowanie zdrowego trybu życia może znacząco oddalić ryzyko powstania wielu dolegliwości. Natomiast jeżeli już wystąpią i będą w dużym stopniu uprzykrzać codzienne funkcjonowanie warto umówić się do fizjoterapeuty lub lekarza.