Każda wizyta u fizjoterapeuty poprzedzona jest odpowiednim wywiadem. Zestawy pytań, które zadaje specjalista mogą się od siebie różnić w zależności od przyczyny, z którą zjawił się pacjent czy też specjalizacji fizjoterapeuty. Bez wątpienia, dobrze przeprowadzony wywiad możemy zaliczyć do jednego z najważniejszych etapów leczenia.

W fizjoterapii badanie chorego jest bardzo ważne w kontekście wykrywania różnego rodzaju nieprawidłowości. Aby terapia była skuteczna, najpierw musi zostać postawiona trafna diagnoza, do której wdrożenia niezbędne będzie przeprowadzenie dokładnego wywiadu.

To podstawowy element  całego procesu diagnostycznego. Najważniejszym celem wywiadu oprócz informacji o danej dysfunkcji jest odpowiednie nawiązanie relacji pomiędzy specjalistą a pacjentem. Przeprowadzenie wywiadu to bez wątpienia sztuka, ponieważ fizjoterapeuta musi wykazać się nie tylko odpowiednią i fachową wiedzą medyczną, ale również empatią, poprawną komunikacją, kreatywnością czy umiejętnością krytycznego myślenia. Szczególnie ta pierwsza cecha – empatia, pozwala na zbudowanie realnej i silnej relacji z pacjentem. To czynnik, który zdecydowanie ułatwi późniejszą pracę i będzie pozytywnie rzutował na efekt terapeutyczny, a także osiągane cele.

Przygotowanie wywiadu powinno obejmować zarówno język specjalistyczny, ale jednocześnie wyjaśniać problem prostym językiem, który będzie w pełni zrozumiały dla pacjenta.

Wywiady z informacjami dotyczącymi samopoczucia są bardzo ważną częścią badań zdrowotnych. Fizjoterapeuta redagując tekst wywiadu musi wziąć przede wszystkim pod uwagę istotność takich informacji jak dane osobowe, a także objawy z którymi zgłasza się pacjent. A więc jak napisać wywiad, żeby zawierał te informacje? Bez wątpienia muszą zostać w nim uwzględnione adnotacje takie jak:

• data sporządzenia wywiadu,
• podstawowe dane osobowe,
• wywiad rodzinny,
• objawy (zarówno te ogólne, jak i ze strony poszczególnych układów),
• dokładna historia choroby,
• informacje dotyczące alergii, przyjmowanych przewlekle leków, ostatnich hospitalizacji,
• wywiad socjalny,
• nawyki pacjenta, rodzaj wykonywanej pracy,
• zapis wywiadu.

Liczba pytań w wywiadzie może być różna i najczęściej uwarunkowana jest stopniem skomplikowania przyczyny, z którą pacjent zgłosił się na wizytę. Pytania otwarte w wywiadzie występują zazwyczaj w przeważającej ilości, ale zazwyczaj nie brakuje w nim również pytań zamkniętych.

Przy pojawieniu się dysfunkcji dążymy do jak najszybszego zdiagnozowania jej i wyleczenia. Wywiad różni się jednak w zależności od tego z jaką patologią mamy do czynienia. Spośród częstych przyczyn, z którymi pacjenci zgłaszają się do specjalisty wyróżnić można:

• Uszkodzenia nerwów obwodowych – w tej sytuacji należy ustalić czas wystąpienia pierwszych objawów porażenia oraz ich miejsce. Uszkodzenie nerwu obwodowego wiążę się z dość charakterystycznymi dysfunkcjami rozpatrywanymi w kontekście klinicznym.

• Schorzenia zapalne – bardzo ważne jest jak najszybsze i dokładniejsze ustalenie kiedy pojawiły się pierwsze objawy, ponieważ w tym przypadku czas może mieć kluczowe znaczenie dla wyboru odpowiedniej terapii i tym samym sukcesu leczenia. W tym przypadku zmiana pozycji lub wykonywanie specyficznych ruchów nie powinno mieć wpływu na dolegliwości. Ból jest stały i ciągły.

• Choroby przewlekłe – należy zwrócić uwagę na moment, w którym pojawiły się pierwsze dolegliwości. Ważną informacją jest również nasilenie bólu podczas wykonywania konkretnych ruchów. Chory powinien także przedstawić wyniki leczenia farmakologicznego.

• Wywiad pediatryczny – istotnymi informacjami są: przebieg ciąży, rozwój psychoruchowy noworodka, informacje o przebiegu ciąży.

Każdorazowa wizyta u specjalisty wiąże się ze specjalnym wywiadem przed przystąpieniem do dalszych kroków, w tym leczenia. Jedno z pierwszych pytań, które może ci zadać specjalista może wiązać się z:

• głównymi dolegliwościami, z którymi wchodzisz do gabinetu. Najczęściej jest to szeroko rozumiany i różnie interpretowany ból. Mniej popularnymi dolegliwościami mogą być ograniczony zakres ruchu w stawach (ROM), niedowład, usztywnienia stawowe. Czasami zdarza się, że pacjent informuje, że ból po jakimś czasie zniknął. Może to oznaczać poważniejszy problem z uszkodzonymi strukturami nerwowymi (np. porażony nerw). W wywiadzie każda informacja dotycząca objawów przekazana przez pacjenta jest bardzo cenna.
• Fizjoterapeuta może zapytać również o to, w jaki sposób doszło do urazu / pojawienia się dolegliwości. Ze względu na okres w jakim dana dolegliwość aktualne się znajduje dzielimy je na: ostre, podostre i przewlekłe.
• Na wizycie często padają również pytania o krewnych i przodków, czyli tzw. wywiad rodzinny. Dotyczą głównie tego czy u nich również występowały dane schorzenia lub deformacje, ale także wszelkie pytania związane z rodziną i przebytymi przez nią chorobami (lub obecnie trwającymi).

Ból bez wątpienia należy do najczęściej występujących objawów, z którymi pacjenci szukają pomocy u specjalistów. Jego charakter i dokładny opis, może przynieść wiele cennych informacji dla specjalisty przeprowadzającego wywiad. Z racji tego, że ból jest odczuciem subiektywnym to najczęściej dobrze przedstawiona jego charakterystyka przez pacjenta może decydować o trafnie postawionej diagnozie i wdrożeniu odpowiedniej terapii. Do najczęstszych postaci bólowych z jakimi może spotkać się fizjoterapeuta należą:

• Ból poranny – to np. charakterystyczna cecha zmian zwyrodnieniowych, które są już w zaawansowanym stadium. Pacjent zazwyczaj opisuje ten ból jako dość ostry i pojawiający się zaraz po wstaniu z łóżka. Ulega on zmniejszeniu lub całkowicie zanika „po rozruszaniu się”. Może występować również na podłożu zmian reumatoidalnych – na przykład w przebiegu RZS.
• Ból nasilający się wieczorem – on również może świadczyć o powstawaniu zmian zwyrodnieniowych, ale także może wynikać z przeciążenia. W tym drugim przypadku pacjent rano czuje się bardzo dobrze i nie odczuwa żadnego dyskomfortu. Ból narasta stopniowo po wysiłku fizycznym. Często pod koniec dnia pacjent może czuć potrzebę położenia się w celu odciążenia struktur stawowych i mięśniowych.
• Ból nocny – podczas diagnozy bardzo istotne jest ustalenie dokładnej pozycji, w której dolegliwości występują. To bardzo charakterystyczny ból dla takich chorób jak: zespół korzeniowy kręgosłupa, napady dny moczanowej, kostniak kostnawy, zespół cieśni kanału nadgarstka i tym podobne.
• Ból promieniujący – ten ból powstaje na skutek drażnienia struktur nerwowych. Dość często jest przyczyną stawiania błędnych hipotez w diagnostyce. Świetnym przykładem jest popularny błąd polegający na rozpoznaniu bólu, który promieniuje wzdłuż strony uda przednio-przyśrodkowej do kolana jako choroby stawu kolanowego. Prawdziwą przyczyną bólu najczęściej w tym przypadku jest drażnienie gałęzi nerwu przez proces chorobowy odbywający się w biodrze.
• Ból ciągły – w takim wypadku specjalista powinien pomyśleć o tak zwanej „czerwonej fladze”, bowiem ból ciągły, który w ciągu dnia nie ustępuje nawet na chwile oraz żadne komponenty na niego nie wpływają, może świadczyć o zmianach na podłożu nowotworowym.

W naszej klinice fizjoterapeutycznej podczas wywiadu możesz zostać zapytany o podstawowe dane osobowe, obecny stan zdrowia (ale także przebyte choroby), zażywane przewlekle leki, przebieg standardowego dnia, czyli np. rodzaj wykonywanej pracy, codzienne nawyki itd., opis problemu, z którym zgłaszasz się do naszego specjalisty (kiedy się pojawił, co go wywołuje, gdzie występuje, czy jest on bolesny i jeżeli tak to jaki jest to ból, czy promieniuje, kiedy się pogarsza i polepsza, czy jest ciągły czy przerywany i tym podobne).

Pamiętaj, że do wywiadu należy się odpowiednio przygotować (weź ze sobą całą niezbędną dokumentację medyczną), a przede wszystkim bądź podczas jego trwania szczery. Często wywiad jest najważniejszym elementem diagnostyki i to od jego rzetelności i prawidłowego przeprowadzenia zależą dalsze efekty leczenia.

Oprócz wywiadu podmiotowego (jakim jest wywiad), przeprowadzamy również badanie przedmiotowe, zwane także fizykalnym. Podczas jego trwania, indywidualnie do przypadku zostaną dobrane specjalistyczne narzędzia diagnostyczne np.: testy kliniczne, testy funkcjonalne, ocena wzorców ruchowych i wiele innych metod stosowanych przez naszych fizjoterapeutów.

Fizjoterapeuta może również zasugerować ci (ale nie zlecić – to może zrobić jedynie lekarz) wykonanie dodatkowych badań obrazowych (takich jak ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, czy badanie rentgenowskie) w celu zwiększenia prawdopodobieństwa szybkiego postawienia trafnej diagnozy.