Zagłębiając się w temat wad w postawie ciała, należałoby się najpierw dowiedzieć — czym one właściwie są? Definicja wad postawy ciała obejmuje wiele indywidualnych odchyleń postury od ogólnie przyjętych wzorców prawidłowej sylwetki stanowiących normę. Patologia ustalana jest zazwyczaj na podstawie czynników takich jak wiek, płeć, tryb życia, a nawet typ budowy ciała pacjenta. Ponadto, wady postawy są grupą, wśród której możemy znaleźć takie zaburzenia jak: wady kończyn dolnych, wady stóp, chorobowe skrzywienia kręgosłupa, wady wrodzone kości oraz mięśni i wiele innych. Wszystkie czynniki naruszające harmonię, jaką tworzą odpowiednio ułożone elementy narządu ruchu w naszym ciele, zwiększają ryzyko wad postawy i powinny być zwalczane w jak najszybszym czasie. Wady postawy rozwijają się zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Leczenie wad postawy jest możliwe, a także sukcesywnie wykonywane. Należy jednak pamiętać, że lepiej zapobiegać, niż leczyć, dlatego tak ważna jest profilaktyka wad postawy. W utrzymywaniu prawidłowej postawy ciała czynnie uczestniczą nasze układy — mięśniowy i nerwowy.

.

Przyczyn wad postawy można szukać w różnych miejscach. Zapewne większość z nich kryje się w obrębie układu narządu ruchu (kostno-mięśniowo-stawowego). Jednak nie zawsze. Wiele istniejących wad postawy powstaje wskutek dysfunkcji w obrębie układów: oddechowego, krążenia, a nawet zaburzeń wzroku i słuchu. Poza tym niektóre wady postawy powstają także w wyniku wad rozwojowych w okresie płodowym i mają charakter wrodzony.

Wiele osób zastanawia się — na czym polegają wady postawy? Jak można je rozpoznać? Zainteresowanie tym tematem nie powinno być wcale dziwiące, ponieważ wady postawy znajdują się aktualnie bardzo wysoko w rankingu najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych.

Wady postawy kręgosłupa zazwyczaj należą do najczęściej występujących dysfunkcji w tej obszernej grupie. Jednak nie należy zapominać, że przyczyny wad postawy bywają różnorakie. Patologie dotyczące wad postawy to również asymetrie w ustawieniu łopatek, kolana koślawe, szpotawe, stopa płaska, stopa płasko-koślawa i inne. Zarówno diagnostyka, jak i korekcja wad postawy najczęściej odbywają się pod nadzorem lekarza ortopedy, medycyny rodzinnej lub rehabilitacji. Do postawienia diagnozy można użyć wielu narzędzi diagnostycznych. Aby właściwie rozpoznać wady postawy dla lekarza mogą być przydatne chociażby komputerowe badania postawy ciała. Oprócz nich ogólnodostępne są także te niewymagające zaawansowanej technologii jak ocena wzrokowa. Dla powodzenia procesu leczniczego ważne jest, aby diagnostyka wad postawy przebiegała pod okiem specjalisty.

W przypadku stwierdzenia u dorosłego lub dziecka wady postawy konieczne jest wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego. Nasuwa się zatem następujące pytanie — jak leczyć wady postawy? Odpowiedzi na to pytanie może być wiele, zazwyczaj jednak rehabilitacja wad postawy opiera się o gimnastykę leczniczą. Jest to jeden z najczęściej używanych środków terapeutycznych, pozwalający z dużym powodzeniem zniwelować wady postawy. W większości przypadków odpowiednia korekcja wad postawy pacjenta z pomocą specjalisty potrafi zdziałać cuda.

Podczas dobierania odpowiedniej procedury leczniczej zawsze pod uwagę wzięte powinny zostać stan pacjenta i jego indywidualne cechy takie jak przyczyny powstawania wady, nieprawidłowe nawyki (np. siedzący tryb życia), czy obrany cel podczas terapii wad postawy, który pacjent chce osiągnąć.

W terapii wad postawy stosowane są także różnego rodzaju specjalistyczne techniki (np. rozluźniania mięśniowo-powięziowego), ćwiczenia korekcyjne, odpowiednio dobrany trening, czy praca ze specjalistą ukierunkowana na wykształcenie prawidłowych wzorców ruchu.

• plecy wklęsłe–wypukłe — w przypadku tej wady postawy występują objawy takie jak zwiększony kąt przodopochylenia miednicy (prowadzący do powiększenia lordozy lędźwiowej). W następstwie mięsień prostownik grzbietu wraz z mięśniem czworobocznym lędźwi ulegają rozciągnięciu. Natomiast mięśnie piersiowy większy i zębaty przedni — przykurczowi. Powyższe objawy prowadzą do rozwoju wad takich jak: wysunięte do przodu barki, odstające i ustawione w odwiedzeniu łopatki i spłaszczona klatka piersiowa. Wskutek kompensacji może również dojść do pogłębienia się kifozy piersiowej. Konsekwencje, jakie niosą za sobą występujące wady postawy, chociażby takie jak plecy wklęsło-wypukłe, mogą doprowadzić do zaburzeń układu oddechowego (poprzez ograniczoną ruchomość klatki piersiowej).
• plecy wklęsłe (kołyskowe) — cechami charakterystycznymi tej wady postawy ciała są przede wszystkim hiperlordoza w odcinku lędźwiowym, przodopochylenie miednicy oraz wypukłe pośladki i brzuch. Wiele z mięśni ulega przykurczeniu, a dokładniej prostownik grzbietu, czworoboczny lędźwi, prosty uda, biodrowo-lędźwiowy. Natomiast wśród mięśni nadmiernie rozciągniętych możemy wyróżnić mięśnie brzucha, pośladkowe wielkie i kulszowo-goleniowe.
• plecy płaskie — problem wad postawy może przybierać różne formy, w przypadku pleców płaskich obejmuje zmniejszenie przodopochylenia miednicy, a także fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. To jednak nie wszystko, charakterystyczną dla tej jednostki chorobowej cechą jest płaska klatka piersiowa. Powyższe patologie mogą doprowadzić do powstania zmian przeciążeniowych, a w konsekwencji nawet zwyrodnień. Problemy w obrębie klatki piersiowej wpływają negatywnie na jej pojemność oddechową, a także ruchomość.
• plecy okrągłe — problematyka wad postawy opiera się o przeróżne dysfunkcje, które im towarzyszą. W przypadku pleców okrągłych są to: pogłębiona kifoza piersiowa, a także powstała w wyniku mechanizmów kompensacyjnych — zwiększona lordoza szyjna. Do mięśni, które w wyniku tej wady ulegają rozciągnięciu zaliczyć możemy: prostownik grzbietu, mięśnie karku oraz mięśnie odpowiadające za ściąganie łopatek. Natomiast mięśnie klatki piersiowej (głównie piersiowe i zębate przednie) najczęściej predysponują do przykurczenia.

Pierwsze wady postawy dziecka zazwyczaj zauważane są przez rodzica, nauczyciela lub lekarza pierwszego kontaktu. Zazwyczaj określane są one jako nadmierne wygięcie kręgosłupa ku przodowi, bądź tyłowi. Najtrudniejszy czas dla postawy dziecka występuje zwykle w okresie, kiedy rozpoczyna edukację szkolną, wiążącą się z długim i przymusowym siedzeniem w ławce. Podstawowe zasady profilaktyki wad postawy są bardzo ważne i dotyczą podjętych przez rodziców zachowań już od pierwszych chwil życia dziecka. Istotną rolę odgrywa tu wiele czynników:

• układanie dziecka na brzuszku — wpływa na wzmacnianie mięśni w obrębie szyi i karku. Procedura ta nie jest również obojętna dla późniejszego prawidłowego ukształtowania lordozy szyjnej dziecka,
• zakładanie dziecku ubrań, które nie będą krępować jego ruchów,
• indywidualnie dopasowane stanowisko pracy do dziecka (np. do odrabiania lekcji) i przestrzeganie przez nie zasad ergonomii, które rzutują w bardzo dużym stopniu na kształtowanie się postawy ciała dziecka w okresie jego wzrostu,
• uprawiane różne formy aktywności fizycznej, z czego najważniejszą rolę odgrywają zabawy ruchowe, gimnastyka ogólnorozwojowa, ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp, grzbietu, brzucha i pośladków, a także lekcje pływania,
• odpowiednie odżywianie (adekwatna podaż białka, a także witamin i makroelementów).

Każde z powyższych zaleceń, w większym lub mniejszym stopniu, ogranicza wady postawy. Nie należy jednak zapominać, że wysiłek musi być umiarkowany i indywidualnie dobrany do możliwości dziecka. Jego zbyt duże natężenie może doprowadzić do uzyskania efektu przeciwnego do zamierzonego. Niestety, niestosowanie się do powyższych zaleceń najczęściej sprzyja powstawaniu wad. Reasumując, profilaktyka wad postawy powinna zostać wdrożona już we wczesnym dzieciństwie. Bez wątpienia wykształcenie nawyku prawidłowej postawy w młodym wieku jest bardzo istotnym elementem w temacie, jakim jest profilaktyka wad postawy ciała. Stosowanie się do profilaktyki wpływa na późniejsze zdrowie i jakość życia człowieka, a przede wszystkim zmniejsza ryzyko wystąpienia późniejszych ewentualnych wad postawy.

Wady postawy w zależności od rodzaju czynnika, który je wywołuje, czy cech, którymi się objawiają, możemy podzielić na parę różnych rodzajów.

• Wady postawy wrodzone i wady postawy nabyte — dla przykładu, wady postawy wrodzone mogą przyjmować postać klatki piersiowej lejkowatej, natomiast wzorem kolejnej kategorii są np. nabyte wady stóp.
• Proste wady postawy i złożone wady postawy — proste wady postawy są niczym innym jak niewielkie odchylenia od prawidłowej postawy ciała. Do złożonych wad postawy zaś możemy zaliczyć schorzenie takie jak stopa płasko-koślawa.