Fizjoterapia dzieci w wieku rozwojowym może być epizodem, który będzie rzutował na całe ich późniejsze życie i funkcjonowanie. W fizjoterapii pediatrycznej wykorzystywane są różne metody rehabilitacji ruchowej, mające na celu wspierać wszechstronny i prawidłowy rozwój dziecka, jednocześnie dążąc do osiągnięcia przez nie niezależności i jak największej samodzielności w przyszłości. W zależności od powodu, z którym zgłaszani są mali pacjenci, fizjoterapia może skupiać się na różnych aspektach w zakresie zdrowia dziecka, takich jak zapobieganie rozwojowi/wystąpieniu danej patologii, czy przywrócenie sprawności lub jej utrzymanie. Fizjoterapia dziecięca odbywa się w ścisłym kontakcie fizjoterapeuty dziecięcego wraz z rodzicami dziecka i przeprowadzana jest w taki sposób, aby osiągnąć jak najbardziej optymalne efekty, przy jednoczesnym jak najlepszym samopoczuciu małego pacjenta.

Fizjoterapia pediatryczna skupia się także na edukacji rodzica, ponieważ w procesie rehabilitacji wiedza opiekuna na temat postępowania fizjoterapeutycznego odgrywa bardzo istotną rolę. Bez wsparcia i uzupełniających działań pielęgnacyjnych wykonywanych przez rodzica, fizjoterapia nie będzie kompletna, co przełoży się również na jej wyniki. Rodzic dziecka musi posiadać, chociaż podstawową wiedzę z zakresu rehabilitacji dzieci, wybierając poszczególne elementy usprawniania (np. do samodzielnego wykonania w domu), a także być świadomy i dobrze orientować się w chorobie lub zaburzeniu rozwojowym dziecka. Zaangażowanie i działania rodzica odgrywają szczególną rolę we wspomaganiu rozwoju dziecka.

O skuteczności rehabilitacji ruchowej nie będzie decydował sam indywidualnie dobrany plan fizjoterapii dziecka i sposób jego przeprowadzenia, ale także czynniki takie jak nasilenie i zaawansowanie choroby, cechy charakteru, sprawność intelektualna i ruchowa malucha.

Istnieje wiele metod z zakresu usługi jaką jest fizjoterapia dzieci, stosowanych we wspieraniu prawidłowego rozwoju ruchowego małych dzieci. Wszystkie metody terapeutyczne dobiera się pod kątem rozwoju dziecka. W zależności od tego, z czym konkretnie dziecko ma problem, możemy posłużyć się następującymi metodami rehabilitacji dziecięcej:

Terapia metodą NDT Bobath

Fizjoterapia dzieci tą metodą opiera się głównie na dostarczaniu rękami terapeuty bodźców w obrębie określonych odcinków ciała tzw. punktów kluczowych (głowa, obręcze barkowa i biodrowa oraz obwodowe segmenty kończyn). Zmiana wzajemnego ustawienia powyższych punktów ma na celu wygenerowanie prawidłowych wzorców posturalnych oraz stymulowanie do odpowiedniego rozkładu napięcia mięśniowego.

Metoda Vojty

Metoda ta najczęściej wykorzystywana jest w rehabilitacji niemowląt. Polega ona na dostarczaniu bodźców do kilku tzw. stref wyzwalania zlokalizowanych na ciele małego pacjenta w celu wywołania określonego zachowania dziecka (tzw. odpowiedzi odruchowej), tożsamego z odruchami spontanicznymi, występującymi u zdrowego malucha. Systematyczne powtarzanie tej procedury umożliwia tworzenie się nowych połączeń neuronalnych, co przyczynia się do skompensowania występujących zaburzeń.

Metoda Wzorców Domana i Delacato

Metoda ta polega na dostarczaniu do mózgu dziecka bodźców, które docierałyby do niego spontanicznie w prawidłowym przebiegu rozwoju. Polega ona głównie na biernym wykonywaniu ruchów w takim wzorcu, w jakim wykonywałoby je zdrowe dziecko.

Metoda Peto

Metoda ta polega na podjęciu działań przygotowawczych, które umożliwią samodzielne życie niepełnosprawnemu dziecku. Łączy w sobie elementy terapii leczniczej, ale także postępowania pedagogicznego. Metoda ta skupia się głównie na nauce i szlifowaniu wykonywania czynności dnia codziennego, które niezbędne są do osiągnięcia niezależności (spożywanie posiłków, higiena osobista, czy korzystanie z toalety).

Fizjoterapia dzieci metodą integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna to mechanizm, polegający na przesyłaniu do mózgu informacji z różnych zmysłów, które następnie podlegają różnym procesom, począwszy od segregacji, przez interpretację i na integracji kończąc. Powoduje to wygenerowanie odpowiedniej i prawidłowej reakcji. Metoda integracji sensorycznej opiera się na wspieraniu tego procesu poprzez działania takie jak normalizacja napięcia mięśniowego, ćwiczenie równowagi, regulacja odbioru bodźców słuchowych, czuciowych, czy wzrokowych.

Oprócz powyższych metod, z dużym powodzeniem, w zależności od dysfunkcji, którą posiada dziecko, w rehabilitacji dzieci wykorzystywane są:

• ćwiczenia korekcyjne (ćwiczenia powinny być przedstawione w przystępnej dla rodzica formie, którą będzie mógł odtworzyć również w domu, prowadzącej do zmiany postawy. Dobierane są indywidualnie w zależności od występującej wady postawy
• terapia manualna (fizjoterapeuta, który ją wykonuje, musi posiadać wiedzę na temat wykorzystywanych w niej technik oraz odbyć specjalistyczne kursy. Terapia manualna stosowana jest z powodzeniem u dzieci i dorosłych, a jej zaplanowanie zależy od dysfunkcji, jaką ma dziecko)
• różne formy stymulacji metodami neurofizjologicznymi dzieci.

Istnieją różne przyczyny, z którymi rodzice wraz ze swoim dzieckiem zgłaszają się do terapeuty, aby skorzystać z usługi jaką jest fizjoterapia dzieci. Pomimo tego, że sytuacje każdego pacjenta powinno rozpatrywać się indywidualnie, konsultacja ze specjalistą, czy nawet rehabilitacja dzieci niepełnosprawnych zwykle bywa potrzebna w przypadku wystąpienia nieprawidłowości takich jak:

• uszkodzenia okołoporodowe
• zaburzenia napięcia mięśniowego
• zaburzenia ortopedyczne (wady postawy dziecka, wady stóp, skoliozy, asymetrie, dysplazja stawu biodrowego)
• choroby neurologiczne (mózgowe porażenie dziecięce)
• choroby pulmonologiczne (mukowiscydoza, astma)
• choroby genetyczne (zespół Downa, dystrofie mięśniowe, zespół Pradera-Williego, zespół Angelmana)
• choroby reumatyczne (młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów)
• zaburzenia rozwoju psychomotorycznego dziecka
• wzbudzające podejrzenia zachowanie dziecka
• rehabilitację dzieci przedwcześnie urodzonych dzieci.

Rozwój dziecka, wymagającego pomocy, warto wspierać, dlatego w przypadku zaburzonych etapów rozwoju dziecka, zakłócenia rozwoju ruchowego dziecka lub podejrzeń występowania patologii, wizyta kontrolna u fizjoterapeuty dziecięcego będzie bardzo dobrym pomysłem.

Wady postawy dziecka to powszechny problem, z którym bardzo często borykają się rodzice, dlatego tak ważne jest, aby każdy z nich mógł posiadać dostęp do specjalistycznej fizjoterapii dzieci. Temat wady postawy jest prawie wszystkim znany i dotyka wielu dzieci. Dolegliwość ta, nieleczona, może z dnia na dzień pogłębiać się i dawać późniejsze objawy w dorosłym życiu, a także uniemożliwiać bezbolesne i prawidłowe funkcjonowanie, dlatego nigdy nie należy lekceważyć dziecięcych wad postawy. Wady postawy dziecka mogą mieć podłoże wrodzone i nabyte, z czego to drugie występuje o wiele częściej, stąd tak ważnym tematem w terapii wad postawy powinna być profilaktyka i szerzenie wiedzy z zakresu ich profilaktyki.

Fizjoterapia wad postawy skupia się najczęściej na wykonywaniu ćwiczeń takich jak ćwiczenia korekcyjne (przedstawione rodzicowi i wykonywane także w domu) prowadzące do zmiany postawy, jaką posiada dziecko (w ich planowaniu bierze się pod uwagę budowę i konkretną dysfunkcję dziecka np. skolioza prawostronna.

Rehabilitacja niemowląt bardzo często pozwala uniknąć powstawania, a także rozwijania się, wad rozwojowych, które mogą rzutować na całe późniejsze życie dziecka. Istnieje wiele metod fizjoterapeutycznych, zarówno diagnostycznych, jak i terapeutycznych, które wykorzystywane są już w wieku niemowlęcym i wspierają rozwój malucha od jego pierwszych dni. Znajdują one swoje zastosowanie głównie w działaniach zapobiegających patologicznemu rozwojowi dziecka lub nasileniu się występujących już nieprawidłowości.

Fizjoterapia pomaga dziecku osiągać adekwatną do jego wieku sprawność motoryczną opierającą się na ontogenezie, czyli osiąganiu przez dziecko nowych wzorców posturalnych wraz z każdym tygodniem lub miesiącem. Całościowo odgrywa dużą rolę we wspomaganiu psychoruchowego rozwoju małych dzieci. Rehabilitacja dziecka zwykle obejmuje wiele możliwych postępowań, które należy wykonywać i dobierać w zależności od dysfunkcji i zachowania dziecka. Do metod, które są najczęściej stosowane w rehabilitacji niemowląt zalicza się przede wszystkim metody Bobath NDT i terapię Vojty.

U fizjoterapeuty dziecięcego oprócz uzyskania świadczeń terapeutycznych, rodzic dowie się również, czym ma się kierować, wybierając poszczególne ćwiczenia (np. do wykonania w domu) w schorzeniu występującym u jego dziecka. Z tego powodu, że pełnowymiarowa fizjoterapia jest najczęściej współpracą fizjoterapeuty dziecięcego wraz z rodzicem, opiekun dziecka musi posiadać, chociaż podstawową wiedzę z zakresu choroby i fizjoterapii, żeby wybierając poszczególne ćwiczenia dla swojego malucha (jakie grupy mięśni ma wzmacniać, jakie rozciągać, jak nadzorować poszczególne ćwiczenia i wiele innych) mieć pewność ich prawidłowego wykonania i nadzorowania. Wszystkie wymagające usprawniania dzieci powinny zostać otoczone specjalistyczną opieką i mieć możliwość podjęcia walki o swoje zdrowie.