Z tego, jak ważna w życiu codziennym jest rola fizjoterapii, na pewno zdaje sobie sprawę każdy, kto kiedykolwiek musiał skorzystać z usług fizjoterapeuty. Fizjoterapia jest dziedziną medycyny, której działania mają przede wszystkim na celu podjęcie, a następnie wygranie walki z bólem. Oprócz tego, równie istotnym celem jest przywrócenie sprawności pacjentowi, który został dotknięty urazem lub chorobą, na tyle, ile to możliwe. Postępowanie fizjoterapeutyczne jest zawsze dobierane indywidualnie i z uwzględnieniem stanu pacjenta. Fizjoterapia znajduje swoje zastosowanie w przebiegu chorób o różnym podłożu np. w chorobach reumatycznych (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów), w leczeniu przewlekłego bólu, w leczeniu różnych zespołów bólowych (np. zespołu bolesnego barku, czy przy dolegliwościach takich jak ból kręgosłupa) i wielu innych. Fizjoterapeuci pracują nad poprawą stanu zdrowia z pacjentami zarówno młodymi, jak i tymi w podeszłym wieku, najczęściej (ale nie tylko) w ramach leczenia układu ruchu.

Czy sprawiający problemy układ ruchu i fizjoterapeuta to dobre połączenie? Jasne, że tak! W gabinecie fizjoterapii leczenie bólu przewlekłego (a także ostrego) w obrębie układu ruchu jest bardzo często spotykane. Na sprawny układ ruchu składają się:

• prawidłowo zbudowany układ kostno-stawowy,
• wydolny układ mięśniowy,
• i sprawny układ nerwowy (obwodowy i ośrodkowy).

Uszkodzenia nawet jednej z powyższych składowych (powstałe w przebiegu chorób różnego pochodzenia lub wskutek starzenia się organizmu, czy przebytego urazu) może doprowadzić do częściowego lub nawet całkowitego upośledzenia sprawności ruchowej. Leczenie dysfunkcji układu ruchu najczęściej opiera się o dwa postępowania.

• Leczenie przyczynowe — zwane również ortopedyczno-urazowym, w którym dąży się do odtworzenia prawidłowych stosunków anatomiczno-czynnościowych, oraz ewentualnego scalenia tkanek, które uległy uszkodzeniu. Po leczeniu przyczynowym najczęściej wdrożone jest postępowanie fizjoterapeutyczne.
• Leczenie usprawniające — zazwyczaj bardzo ważną rolę w powodzeniu procesu leczniczego odgrywa czas. Im wcześniej wdrożone jest leczenie, tym rola fizjoterapii będzie większa. W zależności od przyczyny dysfunkcji, a także stanu pacjenta, dobrane jest odpowiednie postępowanie fizjoterapeutyczne. Następnie wdrożone zostaje usprawnianie, w którym nieocenioną rolę pełni praca fizjoterapeuty. Jakie ćwiczenia i zabiegi wykonują fizjoterapeuci? To zależy od danego przypadku. Fizjoterapia ma naprawdę wiele do zaoferowania. Od usprawniania, przez różne formy aktywności fizycznej takie jak np. trening, aż po specjalistyczne techniki, do których należy, chociażby terapia manualna.

Ból to sygnał alarmowy dla naszego organizmu, że dzieje się z nim coś niedobrego. Może on występować w przebiegu chorób reumatycznych (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów), jak i różnych zespołów bólowych (w przebiegu zespołu bolesnego barku). Powodować go może także toczący się w organizmie stan zapalny, czy występujące w układzie ruchu zaburzenia. Pytanie brzmi jednak, jak duża jest rola fizjoterapii w leczeniu przewlekłego bólu.

Walka z bólem jest istotną częścią fizjoterapii. Wpływa na to również fakt, że coraz więcej osób ma pracę siedzącą, co w konsekwencji często prowadzi do wielu nieprzyjemnych dolegliwości np. popularny Low back pain. Z powodu przewlekłego bólu stawy z czasem mogą stawać się przeczulone i sztywne, co tylko nasila nieprzyjemne odczucia. Rozumienie przez pacjenta bólu przewlekłego odgrywa ważną rolę w powodzeniu jego leczenia. Przewlekły ból bez wątpienia obniża jakość życia i pogarsza stan zdrowia pacjentów. Do często występujących dysfunkcji bólowych, z którymi pacjenci zgłaszają się do fizjoterapeuty, należą bóle kręgosłupa, zespoły bólowe barku, reumatoidalne zapalenie stawów, czy choroby zwyrodnieniowe stawów. Postępowanie fizjoterapeutyczne odgrywa ważną rolę w leczeniu różnych rodzajów przewlekłego bólu. Mimo wszystko nie należy zapominać, że leczenie bólu przewlekłego wymaga interdyscyplinarnego podejścia wielu specjalistów, od fizjoterapeutów, przez lekarzy, aż po psychologów.

W leczeniu przewlekłego bólu praca fizjoterapeuty powinna polegać na edukacji pacjenta, odpowiednio dobranym usprawnianiu, użyciu specjalistycznych technik, ale również zachęcenie pacjenta do ruchu. Wiele specjalistów, jako narzędzie w walce z bólem, oferuje pacjentom terapię manualną.

Oprócz zwalczania bólu ważnym celem rehabilitacji mogą stać się także elementy usprawniania zwiększające zakres ruchu, czy siłę mięśni. Nieobojętne dla powodzenia terapii jest także jak najlepsze odtworzenie sprawności sprzed powstania dysfunkcji, jednocześnie nie zapominając o regeneracji układu ruchu. Tak więc rola fizjoterapii w zwalczaniu chronicznego bólu jest kluczowa.

Rola fizjoterapii ma spore znaczenie w przebiegu chorób różnego rodzaju i pochodzenia. Celem fizjoterapii jest nie tylko przywrócenie pacjentowi sprawności, ale także przyśpieszenie regeneracji układu ruchu, który został uszkodzony.

• Reumatoidalne zapalenie stawów — Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą przewlekłą i autoimmunologiczną, która prowokuje proces zapalny doprowadzający do destrukcji stawów, głównie chrząstki stawowej i nasad kostnych. Oprócz powyższych, symptomy zapalenia stawów mogą przyjmować także postać zmian pozastawowych, a w niektórych przypadkach doprowadzić nawet do dalszych powikłań układowych. Prawidłowo przeprowadzana fizjoterapia w przebiegu chorób reumatycznych daje duże szanse na zmniejszenie procesu zapalnego. Rehabilitacja reumatoidalnego pacjenta opiera się o fizykoterapię, kinezyterapię, a także masaż. Reumatoidalne zapalenie stawów nie jest chorobą uleczalną, ale za pomocą fizjoterapii możliwe jest zmniejszenie jej nieprzyjemnych objawów.
• Zespół bolesnego barku — objawy, które dają zespoły bólowe barku, zwykle skupiają się na miejscowej bolesności i sztywności w wyżej wspomnianym stawie. Podczas zespołu bolesnego barku ból postępuje w czasie, charakterystyczne jest również jego nasilanie się w nocy, a także w trakcie wykonywania ruchów. W leczeniu zespołu bolesnego barku istotne znaczenie ma farmakoterapia (NLPZ i glikokortykosteroidy), ale także rehabilitacja. Zespoły bólowe barku są jednym z najczęściej występujących problemów, z którymi pacjenci zgłaszają się na fizjoterapię. W przebiegu chorób tego typu ważne jest jak najwcześniej wdrożone postępowanie lecznicze.

Jak rozpoznać zespół metaboliczny? Konieczne jest współistnienie u pacjenta przynajmniej trzech z poniżej wypisanych dolegliwości. Rozpoznanie zespołu metabolicznego opiera się o następujące objawy:

• otyłość brzuszna,
• glikemia na czczo większa, bądź równa 100 mg/dl, ale także podleganie leczeniu hipoglikemizującemu,
• podwyższone ciśnienie tętnicze (większe, bądź równe 130 mmHg) lub rozkurczowe (większe, bądź równe 85 mmHg), ale także podleganie leczeniu hipotensyjnemu,
• triglicerydy większe, bądź równe 150 mg/dl, ale także podleganie leczeniu hipolemizującemu,
• cholesterol HDL, który u mężczyzn przekracza 40 mg/dl, a u kobiet 50 mg/dl.

Fizjoterapia, oraz idąca z nią w parze aktywność fizyczna są bardzo dobrymi narzędziami w walce z występującym u pacjenta zespołem metabolicznym. Pytanie, czy sama aktywność fizyczna jest w stanie poradzić sobie z tą chorobą? Oczywiście obojętna nie pozostaje również np. odpowiednio dobrana dieta. Podczas procesu rehabilitacji osoby chorującej na zespół metaboliczny, systematyczna aktywność fizyczna w postaci np. treningów (od oporowych, przez aerobowe, aż po umiarkowany wysiłek), wpływa pozytywnie na takie parametry jak:

• insulinowrażliwość,
• masa ciała (poprzez jej obniżenie),
• profil lipidowy,
• nadciśnienie tętnicze (poprzez jego obniżenie), a także zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Reasumując, fizjoterapia odgrywa ważną rolę zarówno w usprawnianiu, jak i regeneracji układu ruchu. W przypadku zespołu metabolicznego wszystkie podjęte w jej zakresie działania mają na celu przywrócenie osoby z problemami/dolegliwościami bólowymi do jak największej sprawności, a także normalnego funkcjonowania.