Uszkodzenia typu SLAP (Superior Labral Anterior Posterior) są częstym problemem stawu ramiennego, dotykającym zarówno sportowców, jak i osoby mniej aktywne. Zrozumienie przyczyn, objawów i metod leczenia jest kluczowe dla skutecznej terapii. Artykuł przedstawia informacje na temat mechanizmów powstawania uszkodzeń SLAP, ich objawów oraz dostępnych metod leczenia, zarówno nieoperacyjnych, jak i operacyjnych. Dowiedz się, jakie działania medyczne i treningowe mogą pomóc w powrocie do pełnej sprawności.

Uszkodzenia typu SLAP to uraz obrąbka stawu barkowego. Dotyczą one górnego obrąbka stawu ramiennego, gdzie przyczepia się głowa długa mięśnia dwugłowego ramienia. Uszkodzenia mogą rozciągać się na ścięgno i obejmować więzadła stawu ramiennego.

Uszkodzenia typu SLAP dotyczą górnego obrąbka stawu barkowego i są wynikiem różnych mechanizmów urazowych, które można podzielić na urazy ostre i powtarzające się mikrourazy. Oto szczegółowy przegląd przyczyn SLAP:

• Upadki – upadek na wyciągniętą rękę, zwłaszcza gdy jest ona lekko zgięta i odwiedziona w rotacji zewnętrznej, może spowodować kompresję głowy kości ramiennej na górne powierzchnie stawowe, prowadząc do uszkodzenia obrąbka​​.
• Bezpośrednie uderzenia – bezpośrednie uderzenie w bark, takie jak podczas kolizji w sporcie kontaktowym lub wypadku samochodowego, może wywołać uszkodzenie SLAP​.

• Aktywność nad głową – powtarzające się ruchy nad głową, takie jak rzuty piłką w baseballu, tenis czy pływanie, prowadzą do mikrourazów w obrąbku. Sportowcy wykonujący takie ruchy są szczególnie narażeni na te uszkodzenia​.

• Ekscentryczna aktywność bicepsa – w sportach wymagających ruchów nad głową, takich jak rzut piłką, wysoka aktywność ekscentryczna mięśnia dwugłowego ramienia w fazie kończenia rzutu może przyczyniać się do powstawania uszkodzeń SLAP. Badania wykazały, że skurcz bicepsa podczas takich ruchów może podnosić część górną obrąbka stawu barkowego od krawędzi panewki, co symuluje przypuszczalny mechanizm urazu barku.

• Ból stawu ramiennego – ból jest najbardziej charakterystycznym objawem uszkodzenia typu SLAP. Zazwyczaj jest zlokalizowany w przedniej części barku i nasila się podczas wykonywania ruchów nad głową, takich jak podnoszenie ramienia czy rzucanie piłki.
• Przeskakiwanie i trzaskanie w stawie – wielu pacjentów z uszkodzeniem SLAP skarży się na uczucie przeskakiwania lub trzaskania w stawie ramiennym.
• Ograniczenie ruchomości – uszkodzenie SLAP może prowadzić do znacznego ograniczenia zakresu ruchomości stawu ramiennego. Może to powodować problemy funkcjonalne.
• Uczucie niestabilności – pacjenci mogą odczuwać uczucie niestabilności w stawie ramiennym, szczególnie podczas ruchów nad głową. Niestabilność ta jest wynikiem uszkodzenia strukturalnego obrąbka, co powoduje, że staw nie jest w stanie utrzymać odpowiedniej stabilności podczas ruchu. Czasami może dochodzić do zwichnięć stawu ramiennego.
• Osłabienie siły mięśniowej – utrata siły mięśniowej (stabilizacji mięśniowej) w okolicy stawu ramiennego jest kolejnym częstym objawem uszkodzenia SLAP.
• Trudności z leżeniem na chorym barku – ból i dyskomfort w tej pozycji są wynikiem nacisku na uszkodzony obrąbek i okoliczne struktury stawu​ ze względu na budowę stawu.

Diagnostyka SLAP jest trudna, ponieważ objawy są podobne do innych urazów barku (kontuzje barku). Najczęściej stosowane metody diagnostyczne to:

Rezonans magnetyczny (MRI)

• Rezonans magnetyczny wykazuje dokładność w diagnozie uszkodzenia barku typu SLAP na około 80%

Testy kliniczne

Testy kliniczne o wysokiej czułości i specyficzności, takie jak:

• Test uppercut
• Test aktywnej kompresji O’Briena
• Test Speeda
• Test Yergasona.

Test Uppercut

• Wykonanie: Pacjent zgina łokieć do 90 stopni, przedramię maksymalnie odwrócone, dłoń zaciśnięta w pięść. Terapeuta swoją przeciwległą rekom daje opór na pięści pacjenta, a on szybko zgina ramię (jak przy ciosie podbródkowym), tak aby pięść znalazła się po przeciwnej stronie ciała.
• Wynik pozytywny: Ból lub kliknięcie w przedniej części stawu.
• Test ma stosunkowo wysoką czułość (73) i specyficzność (78).

Sposoby leczenia uszkodzeń typu SLAP obejmuje zarówno metody nieoperacyjne, jak i operacyjne, w zależności od stopnia urazu, wieku pacjenta, poziomu aktywności fizycznej oraz oczekiwań związanych z powrotem do pełnej sprawności.

Leczenie nieoperacyjne

W początkowej fazie leczenie SLAP może być zachowawcze, szczególnie dla pacjentów z mniej poważnymi urazami. Możliwości leczenia uszkodzeń typu SLAP obejmują:

• Fizjoterapia – Celem fizjoterapii jest zwiększenie bezbolesnego zakresu ruchu w stawie ramiennym oraz wzmocnienie mięśni stabilizujących staw. Program rehabilitacyjny może obejmować ćwiczenia rozciągające, wzmacniające mięśnie rotatorów i łopatki oraz techniki manualne w celu modulacji bólu​.
• Farmakoterapia – leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ) są stosowane w celu złagodzenia bólu i zmniejszenia stanu zapalnego​.
• Odpoczynek – unikanie czynności wywołujących ból.

Leczenie operacyjne

Jeżeli metody nieoperacyjne nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, konieczne może być leczenie operacyjne. Rodzaj zabiegu zależy od rodzaju i ze względu na podział uszkodzeń barku typu SLAP (4 stopnie).

Zabieg artroskopii – jest to minimalnie inwazyjny zabieg, podczas którego chirurg naprawia uszkodzenie obrąbka za pomocą narzędzi wprowadzanych przez małe nacięcia wokół stawu ramiennego.

• Naprawa obrąbka – w przypadku zerwania typu II, które obejmuje odłączenie obrąbka od panewki, wykonuje się naprawę za pomocą kotwic i szwów. Procedura ta przywraca stabilność stawu ramiennego.
• Resekcja obrąbka – w przypadku zerwania typu III, gdzie fragment obrąbka tworzy tzw. „bucket handle” (ucho wiadra), może być konieczne usunięcie uszkodzonego fragmentu​.
• Tenodeza bicepsa – w niektórych przypadkach, szczególnie u pacjentów z towarzyszącym uszkodzeniem ścięgna bicepsa, przeprowadza się tenodezę, czyli przesunięcie przyczepu ścięgna bicepsa do innej części kości ramiennej, aby zmniejszyć ból i poprawić funkcję stawu​.

Fizjoterapia jest kluczowym elementem w leczeniu uszkodzeń typu SLAP, zarówno w przypadkach leczenia zachowawczego, jak i pooperacyjnego. W terapii zachowawczej, głównym celem jest przywrócenie pełnego, bezbolesnego zakresu ruchu w stawie ramiennym oraz wzmocnienie mięśni otaczających bark. Takimi działaniami możemy przyśpieszyć proces gojenia uszkodzenia barku typu SLAP. Rehabilitacja po SLAP obejmuje specjalistyczne ćwiczenia zwiększające ruchomość stawu oraz wzmacniające siłę mięśniową. Techniki manualne, takie jak mobilizacje stawowe i masaż, mogą być stosowane w celu redukcji bólu i poprawy funkcji stawu​. Należy jednak pamiętać, że przy takim urazie mogą występować inne uszkodzenia barku.

Rehabilitacja pooperacyjna

Rehabilitacja po SLAP – leczeniu operacyjnym różni się w zależności od typu (podział uszkodzeń typu SLAP) urazu i wykonanej procedury chirurgicznej:

• Tygodnie 0-3: unieruchomienie w rotacji wewnętrznej, ograniczenie ruchu.
• Tygodnie 4-8: zwiększenie ruchu, ćwiczenia wspomagane i bierne.
• Tygodnie 8-16: ćwiczenia oporowe, wzmacnianie łopatki.
• Tygodnie 16-24: rozpoczęcie programu rzutów, sporty kontaktowe po 24 tygodniach.

Powrót do aktywności fizycznej

Aby wrócić do aktywności fizycznej po uszkodzeniu SLAP, konieczne jest:

• Odzyskanie pełnego zakresu ruchu.
• Kontrola nerwowo-mięśniowa.
• Odpowiednia siła mięśni otaczających kompleks barkowy.

Działania profilaktyczne i edukacja pacjenta odgrywają kluczową rolę w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia uszkodzenia typu SLAP.

Utrzymanie optymalnej siły mięśniowej

Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie otaczające staw ramienny, w tym mięśnie stożka rotatorów oraz mięśnie stabilizujące łopatkę, są kluczowe w zapobieganiu uszkodzeniom typu SLAP. Wzmacnianie mięśni stabilizujących staw ramienny, takich jak mięsień nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy oraz podłopatkowy, pomaga w utrzymaniu stabilności stawu podczas ruchów nad głową.

Zachowanie odpowiedniego zakresu ruchu

Ograniczenie rotacji wewnętrznej i zewnętrznej może prowadzić do nierównomiernego obciążenia obrąbka stawu, co zwiększa ryzyko uszkodzeń typu SLAP.

Edukacja i świadomość

Edukacja na temat mechanizmów urazowych i objawów uszkodzeń typu SLAP jest równie ważna. Zrozumienie, jakie działania mogą prowadzić do urazu, pozwala na świadome unikanie niebezpiecznych sytuacji i modyfikację aktywności, gdy pojawiają się pierwsze symptomy problemu. Regularne konsultacje z fizjoterapeutą mogą pomóc w identyfikacji ryzyka oraz wdrożeniu odpowiednich działań zapobiegawczych.

Uszkodzenia typu SLAP są skomplikowanymi urazami, które wymagają odpowiedniej diagnozy i leczenia. Zarówno metody zachowawcze, jak i operacyjne, mogą być skuteczne, a rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w powrocie do pełnej sprawności. Profilaktyka i świadomość mechanizmów urazowych mogą pomóc w zapobiegać SLAP – czyli uszkodzeniu obrąbka stawu barkowego.