Baza wiedzy

Na choroby zapalne stawów o podłożu immunologicznym choruje wiele osób. Skutkiem postępującego rozwoju tej choroby może być nawet niepełnosprawność i przedwczesna śmierć, dlatego tak ważne są postawienie trafnego rozpoznania i wdrożenie leczenia, które przeprowadzone poprawnie może i nie jest w stanie wyleczyć pacjenta, ale na pewno umożliwia uzyskanie remisji choroby. A co za tym idzie, uniknięcia przez chorego pojawienia się wielu wyczerpujących objawów, które bez wątpienia znacznie obniżyłyby jakość jego życia. W procesie profilaktycznym i leczniczym fizjoterapia w reumatologii odgrywa nieocenioną rolę. Dobrze zaplanowane i przeprowadzone postępowanie usprawniające doprowadza do przywrócenia sprawności funkcjonalnej, prawidłowych zakresów ruchomości, a także zniesienia bólu chorego.

Zapalne choroby reumatyczne stanowią naprawdę dużą grupę chorób, których objawy i przebieg mogą być naprawdę zróżnicowane. Zazwyczaj obejmują one dysfunkcje mięśni, stawów i kości, a co za tym idzie upośledzają funkcje układu ruchu. Mimo wszystko, wśród wielu niejednorodnych objawów można znaleźć także te cechy kliniczne, które łączą ze sobą choroby reumatyczne. Zaliczamy do nich występującą bolesność ze strony układu ruchu, a także dysfunkcje czynnościowe. Fizjoterapia w reumatologii, czyli tej zróżnicowanej grupie chorób odgrywa ważną rolę.

Podział chorób reumatycznych może być różny, chociażby ze względu na przebieg chorób zapalnych, czy rodzaj zaburzenia funkcji tkanki. Może go warunkować także etiopatogeneza chorób reumatycznych. Najczęstszy jednak podział klasyfikuje je do grup na podstawie miejsca występowania objawów (układowe lub miejscowe), czy ze względu na występujący wskaźnik laboratoryjny (brak lub występowanie czynnika reumatoidalnego). Poniżej znajdują się najczęściej występujące choroby reumatyczne:

Układowe choroby zapalne tkanki łącznej (tzw. zapalne choroby narządu ruchu):

• Reumatoidalne zapalenie stawów – przebieg chorób zapalnych takich jak RZS charakteryzuje się objęciem przez stan zapalny wielu stawów (zazwyczaj symetrycznie). Patologiczne zmiany mogą być także pozastawowe, a także prowadzić do ogólnych patologii systemowych. Stan zapalny w RZS prawie zawsze obejmuje drobne stawy zarówno jednej, jak i drugiej ręki. Zapalne choroby narządu ruchu takie jak RZS mogą prowadzić do niepełnosprawności, a nieleczone nawet do przedwczesnej śmierci;
• Młodzieńcze zapalenie stawów (znane także jako idiopatyczne zapalenie stawów) – młodzieńcze zapalenie stawów, określane również jako MIZS charakteryzuje się zapaleniem stawów ze współwystępującymi objawami takimi jak ból, wysięk, zmniejszenie ruchomości, czy obrzęk. Doprowadza to w późniejszym stadium do pojawienia się zniekształceń w obrębie stawów i zanikania mięśni. Dlaczego znane jest również jako idiopatyczne zapalenie stawów? Ponieważ przyczyna powstawania tej jednostki chorobowej wciąż jest nie do końca poznana;
• Toczeń rumieniowaty układowy – w toczniu rumieniowatym układowym choroba spowodowana jest pojawieniem się zmian zapalnych w obrębie naczyń krwionośnych. Doprowadza to do sytuacji, że objawy kliniczne tej choroby są bardzo różnorodne. Toczeń rumieniowaty układowy może charakteryzować się wystąpieniem na twarzy rumienia o kształcie motyla, ale także zapaleniem stawów, owrzodzeniami w obrębie jamy ustnej, czy nadwrażliwością na światło.
• Młodzieńcze zapalenie skórno mięśniowe – w młodzieńczym zapaleniu skórno mięśniowym choroba zwykle rozpoczyna się w sposób nagły i równolegle dochodzi do zajęcia przez chorobę skóry i mięśni. To jednostka chorobowa, która charakteryzuje się pojawieniem się na skórze rumienia o barwie fioletowej, początkowo na powiekach, ale z czasem może obejmować także policzki, szyje, grzbiet rąk a nawet paznokcie. Mięśnie stają się osłabione i obrzęknięte. Objaw bolesności stawów pojawia się często, ale stosunkowo rzadko ma on związek z ich zapaleniem.

Choroby reumatyczne związane z brakiem czynnika reumatoidalnego (seronegatywne spondyloartropatie) :

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to choroba doprowadzająca do zapalenia wielu stawów (przede wszystkim krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa), ale także więzadeł i struktur okołostawowych. Wszystkie te czynniki finalnie doprowadzają do ograniczenia ruchomości w obrębie kręgosłupa, a w najbardziej poważnych przypadkach nawet do jego całościowego usztywnienia. Do najczęstszych objawów zaliczane są: bóle odcinka krzyżowego, na całej długości kręgosłupa, a także w obrębie klatki piersiowej o charakterze opasującym;
• Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)– słuchając o spondyloartropatiach, możemy poznać również jednostkę chorobową jaką jest łuszczycowe zapalenie stawów. Zmiany chorobowe obejmują tu głównie stawy obwodowe, przyczepy ścięgniste, ale także kręgosłup. Objawy są bardzo zróżnicowane i mogą przyjmować postać zaczerwienienia, łuszczących się wykwitów na łokciach, brzuchu, kolanach, czy nawet plecach. A także występować pod postacią zmian na paznokciach czy zabarwień. W obrębie stawów może pojawić się obrzęk, bolesność oraz zaczerwienienie.

Określane jako niezapalne:

• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (spondyloartroza) – choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa rozpoznawana jest najczęściej dzięki stwierdzeniu osteofitozy podczas obrazowania radiologicznego (zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych w obrębie kręgów). Pierwszorzędnym objawem jest zazwyczaj bolesność w różnych odcinkach kręgosłupa, często o charakterze promieniującym.
• choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych (osteoartroza) – (np. zwyrodnieniowa choroba stawu kolanowego) zwyrodnieniowa choroba stawów obwodowych polega na pojawieniu się patologii zaburzającej równowagę pomiędzy wytwarzaniem, a degradacją chrząstki stawowej. Charakteryzuje się bólami stawów, które przybierają na sile zwłaszcza podczas wprawiania ciała w ruch, a ustają w spoczynku.

Choroba reumatyczna związana z kośćmi i chrząstkami:

• osteoporoza – w osteoporozie choruje głównie układ kostny. Następstwem tej choroby jest zwiększone ryzyko złamań kostnych i zmniejszenie ich odporności ogólnej. Skutki tej choroby zauważalne są pod postacią pogłębienia krzywizn kręgosłupa, utraty wzrostu, czy ułożenia się w jodełkę fałdów skóry na plecach.

Jakie są choroby związane z reumatyzmem?

Inne choroby związane z reumatyzmem to także nowotwory, zaburzenia nerwowo-naczyniowe, sarkoidoza, rumień guzowaty.

Fizjoterapia w reumatologii, włącznie z reumatoidalnym zapaleniem stawów różni się w zależności od tego w jakiej aktualnie fazie jest choroba – w okresie ostrym, podostrym czy w remisji. Usprawnianie pacjentów może przyjmować następujące formy:

• w okresie ostrym – w tym okresie działania fizjoterapeutyczne skupiają się głównie na wykonywaniu ćwiczeń biernych, samowspomaganych, izometrycznych, czynnych (ale tylko w stawach, które nie zostały objęte procesem zapalnym) i oddechowych. Pomocne może być także wdrożenie elementów masażu a także fizykoterapii np. terapia zimnem.
• w okresie podostrym – jeżeli pacjent dawno nie wstawał z łóżka konieczne będą pionizacja, a także nauka chodu (pomocne może okazać się tu zaopatrzenie ortopedyczne). Usprawnianie pacjentów może skupiać się na odzyskaniu pełnej ruchomości w stawach, rozluźnieniu tkanek, wzmocnieniu mięśni, ale także na podejmowaniu działań przeciwbólowych.
• w okresie remisji – podczas tej fazy podejmowane są działania, które mają doprowadzić do przywrócenia pacjenta do stanu sprzed rzutu/choroby.

Spondyloartropatie to zespół chorób reumatycznych o podłożu zapalnym, w których przebiegu dochodzi do zapalenia stawów kręgosłupa, jak i kończyn.
W spondyloartropatiach znajdują się jednostki chorobowe takie jak ZZSK, łuszczycowe zapalenie stawów, zapalenie stawów w przebiegu chorób zapalnych jelit i reaktywne zapalenia stawów.

Etiopatogeneza chorób reumatycznych po dziś dzień nie jest do końca poznana i wciąż postawionych jest w niej wiele znaków zapytania. Wśród przypuszczanych przyczyn powstawania chorób reumatycznych wyróżnia się czynniki genetyczne, zaburzenia immunologiczne, przyjmowane leki, urazy mechaniczne, a nawet choroby nowotworowe.

• farmakoterapia – w różnej postaci, np. za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Niestety zastosowanie tej terapii może doprowadzić do powikłań, więc niezalecane jest stosowanie jej w dłuższej perspektywie czasu.
• operacja osób chorych reumatycznie – zwykle jej celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych pacjenta, ale także zminimalizowanie zmian destrukcyjnych. Operacja może być także leczeniem z wyboru w przypadku chęci przywrócenia funkcji układu ruchu lub nawet jako próba zapobiegania inwalidztwu. Wykonywane zabiegi mogą przyjmować charakter zarówno profilaktyczny (ochraniający staw przed destrukcją), jak i korekcyjno-rekonstrukcyjny.

Dobrze zaplanowana fizjoterapia w reumatologii bazuje na informacjach takich jak wiek pacjenta, ograniczenia funkcji jego układu ruchu, stopień uszkodzenia, faza w której choroba aktualnie się znajduję (ostra, podostra, remisja) i nasilenie objawów, a przede wszystkim ustalany jest w oparciu o ocenę funkcjonalną pacjenta.

Cele rehabilitacji

Jak fizjoterapia w reumatologii może pomóc? Cele rehabilitacji ustalane są indywidualnie i mogą być różne, w zależności od jednostki chorobowej, jej dynamiki, wieku chorego, stanu pacjenta, czy jego potrzeb. Ustalenie ich nie należy do prostych zadań, zwłaszcza że zmiany w przebiegu chorób reumatycznych są zazwyczaj wielomiejscowe oraz mają zróżnicowany stopień zaawansowania. Mimo wszystko, cele fizjoterapii w reumatologii skupiają się przede wszystkim na przywróceniu sprawności funkcjonalnej pacjentowi w jak największym stopniu. Tak, aby mógł czynnie uczestniczyć w pracy jak i życiu społecznym.

Kompleksowa rehabilitacja uwzględnia zwykle:

• fizykoterapię – przypisuje się jej działania przeciwbólowe i przeciwzapalne. W obrębie fizykoterapii pacjenci mogą skorzystać z zabiegów takich jak krioterapia, przezskórna elektrostymulacja nerwów, biostymulacja laserem, elektrostymulacja, pole magnetyczne czy hydroterapię.
• kinezyterapię – jej zadaniem jest przywrócenie pacjentowi prawidłowego zakresu ruchomości, ale także podjęcie działań, których celem będzie odżywienie chrząstki stawowej. Kinezyterapia to również nieoceniona forma terapii w walce z przykurczami, czy we wznowieniu prawidłowej pracy mięśni.
• a także zaopatrzenie ortopedyczne.

Nie każdy wie, jak powinien wyglądać prawidłowy oddech. Ćwiczenia oddechowe są idealnym rozwiązaniem dla wielu osób, od płytko oddychających, przez tych z chorobami układu oddechowego, po potrzebujących zrelaksowania się (korzystających z ćwiczeń oddechowych uspokajających). Ćwiczenia oddechowe są również niezbędnym elementem rehabilitacji oddechowej, która swoimi działaniami obejmuje przede wszystkim pacjentów:

• pulmonologicznych (astma, mukowiscydoza, POChP, rozstrzenie oskrzeli, zmniejszona objętość oddechowa, przy niewydolności oddechowej itd.),
• z chorobami neurologicznymi,
• po zabiegach chirurgicznych,
• wentylowanych mechanicznie.

Oddychanie to funkcja, która jest niezbędna do życia każdego człowieka i determinuje bardzo istotne parametry życiowe, jak chociażby długość życia. Polega na doprowadzaniu do tkanek tlenu (wdechem nosem), a następnie odprowadzenia z nich dwutlenku węgla (wydechem ustami). Proces ten zachodzi bez udziału świadomości, co oznacza, że nie musimy myśleć przed wykonaniem każdego oddechu, tylko przychodzi nam to zupełnie naturalnie, dzięki czemu możemy oddychać także podczas snu.

Prawidłowo oddychający człowiek, powinien wykonywać w spoczynku 12-18 oddechów na minutę. Sytuacja wygląda jednak nieco inaczej u dzieci, gdzie w czasie minuty możemy naliczyć nawet od 20 do 30 oddechów, co również będzie mieściło się w prawidłowym zakresie.

W przypadku dorosłego człowieka zwiększona lub zmniejszona liczba oddechów może być sygnałem alarmowym, który może informować nas o występujących chorobach.

• Więcej niż 18 oddechów na minutę — to zwiększona liczba oddechów (tachypnoe), taki zwiększony napęd oddechowy może występować podczas wielu patologii, do których należą: infekcje dróg oddechowych, gorączka, ostry napad astmy, czy napady paniki.

• Mniej niż 12 oddechów na minutę — to zmniejszona liczba oddechów (hiperkapnia), taki stan może również alarmować o różnych patologiach, takich jak uszkodzenia podwzgórza, czy niedoczynność tarczycy.

• Wdech to akt czynny, umożliwia go praca mięśni oddechowych,
• wydech to akt bierny, umożliwia go wyzwolona po zakończeniu skurczu mięśni wdechowych energia elastyczna klatki piersiowej i płuc skumulowana podczas wdechu.

Zaburzona mechanika oddychania i zmniejszenie siły mięśni oddechowych mogą wpływać na zwiększone uczucie duszności, zmniejszenie wydolności wysiłkowej, obniżenie jakości życia, częstsze hospitalizacje, zwiększone uczucie lęku i śmiertelność.

Aby prawidłowo oddychać, wykonuj głęboki wdech nosem, a następnie wydychaj powietrze ustami (długo i do uczucia niedoboru powietrza). Ważny jest także odpowiedni stosunek wdechu do wydechu, który powinien wynosić 1:2 lub 1:3 oraz dobranie odpowiedniego toru oddechowego (piersiowy, przeponowy, mieszany). Taki styl oddychania jest wskazany przy wykonywaniu ćwiczeń oddechowych, jednak jeżeli chcemy oddychać spokojnie i fizjologicznie powinniśmy oddychać jedynie nosem.

• Oddychanie torem piersiowym — podczas tego oddychania rozszerzeniu ulegają górne segmenty klatki piersiowej. Oddychanie klatką piersiową jest płytkie i szybkie. Ten rodzaj oddechu możemy zaobserwować głównie podczas stresu i wysiłku fizycznego. Wskazaniem do stosowania takiego oddechu jest np. krótki czas po zabiegu operacyjnym w obrębie przepony/jamy brzusznej. Jak oddychać torem piersiowym?

1. Usiądź lub połóż się na plecach.
2. Jedną rękę ułóż na górnym odcinku klatki piersiowej, a drugą nieco poniżej.
3. Zrób wdech nosem (robiąc wdech, ręka ułożona wyżej powinna unieść się razem z klatką piersiową).
4. następnie wykonaj wydech ustami (podczas wydechów wykonywanych przez usta klatka piersiowa się obniża, a wraz z nią ułożona wyżej ręka).
5. Ręka ułożona niżej na klatce piersiowej, powinna pozostać bez zmian na tym samym poziomie.

• Oddychanie torem przeponowym (brzusznym) — ten typ oddychania charakterystyczny jest dla mężczyzn i opiera się głównie o pracę przepony. Podczas jego wykonywania rozszerzają się dolne partie klatki piersiowej.

1. Usiądź lub połóż się na plecach (w przypadku osoby początkującej ćwiczenia warto rozpocząć od łatwiejszej pozycji – leżenia tyłem, ze zgiętymi nogami w kolanach, co zapewni rozluźnienie mięśni brzucha).
2. Jedną rękę ułóż na górnym odcinku klatki piersiowej, a drugą nieco poniżej w okolicy brzucha.
3. Po wykonaniu wdechu nosem powinieneś zauważyć, jak ręka ułożona w okolicy przepony unosi się wraz z nim, a następnie opada wraz z wydechem.
4. Ręka ułożona powyżej powinna pozostać bez zmian lub unosić się w nieznacznym stopniu.

• Oddech torem mieszanym (piersiowo-brzusznym) – to kombinacja dwóch powyższych technik, polegająca na symetrycznym unoszeniu i opadaniu zarówno części górnej, jak i dolnej.

1. Usiądź lub połóż się na plecach.
2. Jedną rękę ułóż na górnym odcinku klatki piersiowej, a drugą nieco poniżej, w okolicy brzucha.
3. Po wykonaniu wdechu nosem powinieneś zauważyć, jak obie ręce unoszą się wraz z nim, a następnie opadają wraz z wydechem.

Ćwiczenia oddechowe wykonuje się w wielu schorzeniach, osoby chore nie są jednak ich jedyną grupą docelową, ponieważ stosowane są one także u osób zdrowych. Głównie w celu stworzenia i utrwalenia prawidłowego wzorca oddechu, a także propagowania fizjologicznego i świadomego oddychania. Ćwiczenia oddechowe nie tylko wzmacniają mięśnie oddechowe (ćwiczenia mięśni oddechowych), wydolność, ale także odnajdują swoje zastosowanie w aspektach wspomagania dobrej sprawności psychicznej.

Bez wątpienia ćwiczenia oddechowe mają korzystny wpływ na nasze zdrowie, a zwłaszcza wtedy, kiedy połączone są z elementami wysiłku ogólnego. W zależności od problemu, z jakim się zmagamy, stosuje się różne ćwiczenia oddechowe. Regularnie ćwiczone poprawiają zarówno kondycję psychiczną, jak i fizyczną.

W rehabilitacji, podczas ćwiczeń oddechowych stosowane są także różnego rodzaju urządzenia (aparaty do treningu oddychania, mierniki siły mięśni uczestniczących w oddychaniu, analizatory kaszlu, czy asystory kaszlu).

Przykłady z instrukcją, w jaki sposób przeprowadzać wybrane ćwiczenia oddechowe:

• EFEKTYWNY KASZEL — osoby z dysfunkcjami układu oddechowego często unikają kaszlu, stosując zabieg płytkiego oddychania, który go nie prowokuje. Skutkiem takiego zachowania może być niewystarczająco dobra wentylacja płuc. Do wykonywania ćwiczeń tego typu należy zachęcić przede wszystkim chorujących na astmę, bądź POChP. Techniki oddychania takie jak efektywny kaszel, stosowane są w przypadku zalegającej wydzieliny w drzewie oskrzelowym, w celu jej uwolnienia.

1. Przyjmij pozycję woźnicy (siad np. na krześle z jednoczesnym pochyleniem tułowia w przód).
2. Zrób wdech nosem, a następnie wydech ustami, na jego szczycie kaszląc.

• ĆWICZENIA FORSOWANEGO WYDECHU — stosowane są głównie w celu przesuwania, a następnie odkrztuszania zalegającej wydzieliny, co w efekcie powoduje udrożnienie oskrzelików. Technika ta znajduje swoje zastosowanie w higienie układu oddechowego.

1. Wykonuj wdech (głęboki) nosem, a następnie długi wydech.
2. Na szczycie wydechu zacznij wymawiać spółgłoskę ,,r” lub ,,h”, aż do końca jego trwania.

• ODDYCHANIE PRZEZ ZASZNUROWANE USTA — stosowane głównie w celu zmniejszenia duszności.

1. Wykonuj wdech nosem, ważne aby był krótki i spokojny.
2. Podczas wydechu zaciśnij lekko wargi, tak aby stawiały opór wydechowi.

• ZREDUKOWANY ODDECH — metoda zredukowanego oddechu oparta jest o relaksację mięśni oddechowych. Ćwiczenie polega na tym, aby doprowadzić organizm do niewielkiego głodu tlenowego. Metodę zredukowanego oddechu wykonuje się kiedy usta są zamknięte, język jest w konkretnym ułożeniu, a szczęka i żuchwa są rozluźnione. Zredukowany oddech ma na celu doprowadzenie do stanu, w którym w organizmie dochodzi do zwiększenia CO2, który tracimy, chociażby podczas hiperwentylacji.

1. Usiądź np. na krześle.
2. Zredukowany oddech polega na wykonaniu wdechu nosem, podczas gdy usta są zamknięte, a szczęka i żuchwa rozluźnione.
3. Z wydechem rozluźnij kolejno pozostałe części ciała, jednocześnie utrzymując na nich swoją uwagę przez kilkanaście sekund.
4. Spowalniaj i zmniejszaj swój oddech, prowadząc do niewielkiego niedoboru powietrza.
5. Kiedy poczujesz, że niedobór jest już za duży, zakończ ćwiczenie.

Do relaksacyjnych ćwiczeń oddechowych należą głównie ćwiczenia głębokiego oddychania takie jak:

• TECHNIKA MBSR (mindfulness-based stress reduction) — polega ona na redukcji stresu poprzez uważność. Opiera się na wypracowaniu akceptacji i aktywnej koncentracji, tu i teraz, na swoich myślach, emocjach i odczuwanych w danej chwili wrażeniach podczas głębokiego i świadomego oddychania.

• MEDYTACJA ODDECHU — medytacja oddechu zaliczana jest do grona najskuteczniejszych ćwiczeń oddechowych uspokajających. Medytacja oddechu to technika, podczas której cała koncentracja i skupienie pozostają przeniesione na cykl oddechowy. Ćwiczenia wykonywane są przy rozluźnionym ciele, w swobodnej i wygodnej dla wykonującego pozycji. Następnie skupienie kierowane jest już tylko na wykonywanych wdechach i wydechach, starając się nie rozpraszać żadnymi innymi myślami.

Elementy ćwiczeń oddechowych są niezbędnym ogniwem rehabilitacji, a ich wykonywanie ma wiele zalet. Ćwiczenia oddechowe uczą nas jak prawidłowo oddychać, dlatego zachęcamy, aby rozpocząć ćwiczenia oddechowe z doświadczonym specjalistą. Do celów ćwiczeń oddechowych zaliczyć możemy:

• pogłębienie oddychania,
• zwiększenie wytrzymałości i siły mięśni oddechowych,
• zwiększenie pojemności płuc,
• zwiększenie ruchomości przepony,
• zwiększenie ruchomości klatki piersiowej,
• nauka prawidłowego wzorca oddechowego.

Dzięki ćwiczeniom oddechowym możemy przyczynić się również do wyciszenia pobudzonego układu nerwowego. Regularne ćwiczenia oddechowe zmniejszają także niepokój i zmęczenie. Mają również duży wpływ na poprawę kondycji układu oddechowego.

Podczas ćwiczeń należy zwrócić uwagę na poniższe niepokojące objawy i w przypadku ich wystąpienia przerwać ich dalsze wykonywanie:

• zawroty głowy
• ból głowy
• zaburzenia równowagi
• niewyraźne widzenia
• kołatanie serca
• duszność
• obfite pocenie się
• ucisk w klatce piersiowej

Z tego, jak ważna w życiu codziennym jest rola fizjoterapii, na pewno zdaje sobie sprawę każdy, kto kiedykolwiek musiał skorzystać z usług fizjoterapeuty. Fizjoterapia jest dziedziną medycyny, której działania mają przede wszystkim na celu podjęcie, a następnie wygranie walki z bólem. Oprócz tego, równie istotnym celem jest przywrócenie sprawności pacjentowi, który został dotknięty urazem lub chorobą, na tyle, ile to możliwe. Postępowanie fizjoterapeutyczne jest zawsze dobierane indywidualnie i z uwzględnieniem stanu pacjenta. Fizjoterapia znajduje swoje zastosowanie w przebiegu chorób o różnym podłożu np. w chorobach reumatycznych (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów), w leczeniu przewlekłego bólu, w leczeniu różnych zespołów bólowych (np. zespołu bolesnego barku, czy przy dolegliwościach takich jak ból kręgosłupa) i wielu innych. Fizjoterapeuci pracują nad poprawą stanu zdrowia z pacjentami zarówno młodymi, jak i tymi w podeszłym wieku, najczęściej (ale nie tylko) w ramach leczenia układu ruchu.

Czy sprawiający problemy układ ruchu i fizjoterapeuta to dobre połączenie? Jasne, że tak! W gabinecie fizjoterapii leczenie bólu przewlekłego (a także ostrego) w obrębie układu ruchu jest bardzo często spotykane. Na sprawny układ ruchu składają się:

• prawidłowo zbudowany układ kostno-stawowy,
• wydolny układ mięśniowy,
• i sprawny układ nerwowy (obwodowy i ośrodkowy).

Uszkodzenia nawet jednej z powyższych składowych (powstałe w przebiegu chorób różnego pochodzenia lub wskutek starzenia się organizmu, czy przebytego urazu) może doprowadzić do częściowego lub nawet całkowitego upośledzenia sprawności ruchowej. Leczenie dysfunkcji układu ruchu najczęściej opiera się o dwa postępowania.

• Leczenie przyczynowe — zwane również ortopedyczno-urazowym, w którym dąży się do odtworzenia prawidłowych stosunków anatomiczno-czynnościowych, oraz ewentualnego scalenia tkanek, które uległy uszkodzeniu. Po leczeniu przyczynowym najczęściej wdrożone jest postępowanie fizjoterapeutyczne.
• Leczenie usprawniające — zazwyczaj bardzo ważną rolę w powodzeniu procesu leczniczego odgrywa czas. Im wcześniej wdrożone jest leczenie, tym rola fizjoterapii będzie większa. W zależności od przyczyny dysfunkcji, a także stanu pacjenta, dobrane jest odpowiednie postępowanie fizjoterapeutyczne. Następnie wdrożone zostaje usprawnianie, w którym nieocenioną rolę pełni praca fizjoterapeuty. Jakie ćwiczenia i zabiegi wykonują fizjoterapeuci? To zależy od danego przypadku. Fizjoterapia ma naprawdę wiele do zaoferowania. Od usprawniania, przez różne formy aktywności fizycznej takie jak np. trening, aż po specjalistyczne techniki, do których należy, chociażby terapia manualna.

Ból to sygnał alarmowy dla naszego organizmu, że dzieje się z nim coś niedobrego. Może on występować w przebiegu chorób reumatycznych (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów), jak i różnych zespołów bólowych (w przebiegu zespołu bolesnego barku). Powodować go może także toczący się w organizmie stan zapalny, czy występujące w układzie ruchu zaburzenia. Pytanie brzmi jednak, jak duża jest rola fizjoterapii w leczeniu przewlekłego bólu.

Walka z bólem jest istotną częścią fizjoterapii. Wpływa na to również fakt, że coraz więcej osób ma pracę siedzącą, co w konsekwencji często prowadzi do wielu nieprzyjemnych dolegliwości np. popularny Low back pain. Z powodu przewlekłego bólu stawy z czasem mogą stawać się przeczulone i sztywne, co tylko nasila nieprzyjemne odczucia. Rozumienie przez pacjenta bólu przewlekłego odgrywa ważną rolę w powodzeniu jego leczenia. Przewlekły ból bez wątpienia obniża jakość życia i pogarsza stan zdrowia pacjentów. Do często występujących dysfunkcji bólowych, z którymi pacjenci zgłaszają się do fizjoterapeuty, należą bóle kręgosłupa, zespoły bólowe barku, reumatoidalne zapalenie stawów, czy choroby zwyrodnieniowe stawów. Postępowanie fizjoterapeutyczne odgrywa ważną rolę w leczeniu różnych rodzajów przewlekłego bólu. Mimo wszystko nie należy zapominać, że leczenie bólu przewlekłego wymaga interdyscyplinarnego podejścia wielu specjalistów, od fizjoterapeutów, przez lekarzy, aż po psychologów.

W leczeniu przewlekłego bólu praca fizjoterapeuty powinna polegać na edukacji pacjenta, odpowiednio dobranym usprawnianiu, użyciu specjalistycznych technik, ale również zachęcenie pacjenta do ruchu. Wiele specjalistów, jako narzędzie w walce z bólem, oferuje pacjentom terapię manualną.

Oprócz zwalczania bólu ważnym celem rehabilitacji mogą stać się także elementy usprawniania zwiększające zakres ruchu, czy siłę mięśni. Nieobojętne dla powodzenia terapii jest także jak najlepsze odtworzenie sprawności sprzed powstania dysfunkcji, jednocześnie nie zapominając o regeneracji układu ruchu. Tak więc rola fizjoterapii w zwalczaniu chronicznego bólu jest kluczowa.

Rola fizjoterapii ma spore znaczenie w przebiegu chorób różnego rodzaju i pochodzenia. Celem fizjoterapii jest nie tylko przywrócenie pacjentowi sprawności, ale także przyśpieszenie regeneracji układu ruchu, który został uszkodzony.

• Reumatoidalne zapalenie stawów — Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą przewlekłą i autoimmunologiczną, która prowokuje proces zapalny doprowadzający do destrukcji stawów, głównie chrząstki stawowej i nasad kostnych. Oprócz powyższych, symptomy zapalenia stawów mogą przyjmować także postać zmian pozastawowych, a w niektórych przypadkach doprowadzić nawet do dalszych powikłań układowych. Prawidłowo przeprowadzana fizjoterapia w przebiegu chorób reumatycznych daje duże szanse na zmniejszenie procesu zapalnego. Rehabilitacja reumatoidalnego pacjenta opiera się o fizykoterapię, kinezyterapię, a także masaż. Reumatoidalne zapalenie stawów nie jest chorobą uleczalną, ale za pomocą fizjoterapii możliwe jest zmniejszenie jej nieprzyjemnych objawów.
• Zespół bolesnego barku — objawy, które dają zespoły bólowe barku, zwykle skupiają się na miejscowej bolesności i sztywności w wyżej wspomnianym stawie. Podczas zespołu bolesnego barku ból postępuje w czasie, charakterystyczne jest również jego nasilanie się w nocy, a także w trakcie wykonywania ruchów. W leczeniu zespołu bolesnego barku istotne znaczenie ma farmakoterapia (NLPZ i glikokortykosteroidy), ale także rehabilitacja. Zespoły bólowe barku są jednym z najczęściej występujących problemów, z którymi pacjenci zgłaszają się na fizjoterapię. W przebiegu chorób tego typu ważne jest jak najwcześniej wdrożone postępowanie lecznicze.

Jak rozpoznać zespół metaboliczny? Konieczne jest współistnienie u pacjenta przynajmniej trzech z poniżej wypisanych dolegliwości. Rozpoznanie zespołu metabolicznego opiera się o następujące objawy:

• otyłość brzuszna,
• glikemia na czczo większa, bądź równa 100 mg/dl, ale także podleganie leczeniu hipoglikemizującemu,
• podwyższone ciśnienie tętnicze (większe, bądź równe 130 mmHg) lub rozkurczowe (większe, bądź równe 85 mmHg), ale także podleganie leczeniu hipotensyjnemu,
• triglicerydy większe, bądź równe 150 mg/dl, ale także podleganie leczeniu hipolemizującemu,
• cholesterol HDL, który u mężczyzn przekracza 40 mg/dl, a u kobiet 50 mg/dl.

Fizjoterapia, oraz idąca z nią w parze aktywność fizyczna są bardzo dobrymi narzędziami w walce z występującym u pacjenta zespołem metabolicznym. Pytanie, czy sama aktywność fizyczna jest w stanie poradzić sobie z tą chorobą? Oczywiście obojętna nie pozostaje również np. odpowiednio dobrana dieta. Podczas procesu rehabilitacji osoby chorującej na zespół metaboliczny, systematyczna aktywność fizyczna w postaci np. treningów (od oporowych, przez aerobowe, aż po umiarkowany wysiłek), wpływa pozytywnie na takie parametry jak:

• insulinowrażliwość,
• masa ciała (poprzez jej obniżenie),
• profil lipidowy,
• nadciśnienie tętnicze (poprzez jego obniżenie), a także zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Reasumując, fizjoterapia odgrywa ważną rolę zarówno w usprawnianiu, jak i regeneracji układu ruchu. W przypadku zespołu metabolicznego wszystkie podjęte w jej zakresie działania mają na celu przywrócenie osoby z problemami/dolegliwościami bólowymi do jak największej sprawności, a także normalnego funkcjonowania.

Rehabilitacja jest bardzo szeroką odnogą medyczną. Zawiera w sobie wachlarz różnych dziedzin nauk, od psychologii, przez pedagogikę, aż po medycynę. Przez definicję ,,rehabilitacja” rozumie się nieustanny proces medyczno-społeczny, mający na celu doprowadzić do uzyskania przez pacjenta pełni zdrowia, na tyle, ile to możliwe. Program rehabilitacji pooperacyjnej może różnić się w zależności od dysfunkcji, których będzie dotyczył, ale także indywidualnych predyspozycji pacjenta, czy fazy powrotu do sprawności. Rehabilitacja po operacji może dotyczyć przeróżnej problematyki. Od rehabilitacji dysfunkcji narządu ruchu, przez proces jakim jest rehabilitacja ogólnoustrojowa, aż po program rehabilitacji kardiologicznej. A to tylko niektóre z nich! W zależności od ośrodka leczenia, pacjenci oddziału rehabilitacji zazwyczaj posiadają dostęp zarówno do lekarza rehabilitacji leczniczej, jak i innych specjalistów.

Choć każde postępowanie dobierane jest indywidualnie i może różnić się między sobą w zależności od stanu pacjenta, czy od rodzaju wykonywanych zabiegów. To istnieją cechy wspólne stosowane w wielu przypadkach, pomimo dzielących je różnic. Czas trwania rehabilitacji pacjentów pooperacyjnych jest różny, ale najczęściej trwa od paru tygodni do paru miesięcy.

• Rehabilitacja po operacjach neurochirurgicznych — pacjenci po tego typu zabiegach jak najbardziej powinni być wdrożeni do wczesnej rehabilitacji. Pooperacyjna rehabilitacja neurologiczna obejmuje podjęcie odpowiednich działań pielęgnacyjnych, a także wczesne uruchomienie chorego. Celem rehabilitacji neurologicznej jest na pewno niedoprowadzenie do powstania powikłań, ale także podjęcie działań leczniczych obejmujących zaburzenia funkcji pozostałych układów. Na oddziale rehabilitacji neurologicznej kładzie się nacisk na wczesną pionizację. Nie należy się jej obawiać, ponieważ etap ten jest bardzo ważnym i uzasadnionym krokiem, który w dużym stopniu rzutuje na późniejsze rezultaty ogólnego usprawniania. Wzmożona ostrożność wskazana jest w stanach niewydolności krążeniowo-oddechowej, a także ostrej zakrzepicy żył głębokich.
• Rehabilitacja kardiologiczna (pooperacyjna) — Kwalifikowanie pacjenta do wdrożenia rehabilitacji leży w rękach lekarza realizującego rehabilitację kardiologiczną. We wczesnym okresie pooperacyjnym najważniejszą rolę odgrywa zazwyczaj podjęcie wszelkich koniecznych działań, które zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań, będących skutkiem długotrwałego unieruchomienia. Dalszy program rehabilitacji kardiologicznej oparty jest głównie o protokół kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej (KRK), który jest podstawą, a następnie sposób usprawniania dobierany jest indywidualnie w zależności od stanu chorego, występujących powikłań, jego wydolności fizycznej, a także kondycji psychicznej. Czas trwania rehabilitacji jest również zależny od sprawności chorego. Rehabilitacja poszpitalna opiera się o edukację zdrowotną pacjenta oraz regularną aktywność fizyczną. W czasie rehabilitacji kardiologicznej pacjent może zostać poproszony o uczestnictwo w testach wysiłkowych. A to wszystko po to, aby monitorować efekty rehabilitacji, ustalić rokowanie pacjenta, a także poznać jego możliwości do ponownego podjęcia pracy zawodowej oraz w kontekście powrotu do życia codziennego.
• Rehabilitacja ortopedyczna (pooperacyjna) — rehabilitacja narządu ruchu jest niezbędnym przystankiem w drodze do odzyskania maksymalnej sprawności ruchowej po operacji. Zazwyczaj rozpoczyna się ona już pierwszego dnia po odbytej operacji. Plan rehabilitacji opiera się o ćwiczenia i zabiegi wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające zakres ruchu i funkcje, poprawę ruchomości blizny a także ogólną kondycję pacjenta. Postępowanie w rehabilitacji leczniczej narządu ruchu różni się w zależności od miejsca i rozległości uszkodzeń, a także w zależności od rodzaju wykonanych procedur operacyjnych w trakcie zabiegu przez lekarza Decyzję o czasie leczenia podejmuje indywidualnie lekarz prowadzący.
• Rehabilitacja pulmonologiczna (pooperacyjna) — we wczesnych etapach, najważniejszymi ćwiczeniami podczas rehabilitacji pulmonologicznej będą te, zapobiegające wystąpieniu powikłań. Należą do nich ćwiczenia przeciwzakrzepowe, oddechowe (głównie torem przeponowym), a także efektywny kaszel (oczywiście z odpowiednią stabilizacją rany pooperacyjnej). Ważne jest także pamiętanie o częstych zmianach pozycji na łóżku z uwzględnieniem ostrożności o podłączony zestaw drenażowy. W pierwszej dobie po operacji do programu rehabilitacji dodawane są także ćwiczenia ogólnousprawniające, a także pionizacja pacjenta, a nawet (jeżeli pozwala na to stan pacjenta) spacer.

Rehabilitacja narządu ruchu jest jedną z najczęściej spotykanych odnóg tej specjalności medycznej. Wśród pacjentów wymagających rehabilitacji pooperacyjnej znajdują się przeróżne przypadki. W zależności od tego, z jaką dysfunkcją mamy do czynienia, będzie różniło się także indywidualnie dobrane postępowanie. A więc, w jakich chorobach narządu ruchu możemy mieć do czynienia z późniejszą rehabilitacją pooperacyjną?

• Podczas choroby zwyrodnieniowej stawów (postępująca może doprowadzić nawet do koniecznego wykonania zabiegu endoprotezoplastyki — procedury operacyjnej, wiążącej się z późniejszą rehabilitacją).
• ZZSK (w przebiegu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa również możliwe jest spotkanie się z pooperacyjną metodą rehabilitacji kręgosłupa).
• uszkodzenia w przebiegu złamania (w zależności od miejsca złamania np. uszkodzenia warunkujące późniejszą, konieczną, pooperacyjną rehabilitację stawu kolanowego)
• Zabiegi artroskopowe
  
• Rekonstrukcje chrzęstno – kostne

Program rehabilitacji dysfunkcji narządu ruchu różni się w zależności od celu leczniczego, a także miejsca zabiegowego i stanu zdrowia pacjenta.

Jeżeli interesuje Cię rehabilitacja narządu ruchu i szukasz miejsca na odbycie swojej wizyty prywatnie, trafiłeś/aś idealnie! Możesz umówić się na nią u nas — w GO ON CILINC we Wrocławiu. Prowadzimy tu centrum kompleksowej rehabilitacji, w której lekarze ortopedzi stale współpracują z fizjoterapeutami z naszego zespołu. Rehabilitacja pooperacyjna to jedna z naszych specjalizacji, którą znamy dokładnie od środka przez ścisłą współpracę z ortopedami, którzy również wykonują zabiegi operacyjne.

Jeżeli więc szukasz centrum kompleksowej rehabilitacji także pooperacyjnej we Wrocławiu, gdzie otrzymasz szybką diagnozę, najlepszą opiekę, a leczenie zostanie wdrożone ekspresowo, wybierz GO ON CLINIC i już dziś zarezerwuj wizytę telefonicznie, dzwoniąc pod numer 530 30 50 40. W celu ustalenia terminu wizyty możesz również odwiedzić nas we Wrocławiu na ulicy Strzegomskiej 138/6 lub skontaktować się z nami mailowo pod adresem kontakt@goonclinic.pl. lub umówić się przez stronę internetową.